Kan je herstellen van diabetes type 2 met een plantaardig dieet? Dit is ons verhaal.
In de zomer van 2022, kort na thuiskomst van een relaxte maand in Frankrijk, werd bij mijn man diabetes type 2 vastgesteld. Zeggen dat dit een schok was, zou een understatement zijn. Hoewel de ziekte in onze beide families voorkomt, was ik ervan overtuigd dat we er alles aan deden om te voorkomen deel uit te maken van de trieste statistieken van deze en andere levensstijlgerelateerde ziekten. We kookten écht eten, aten seizoensgebonden met veel groenten, aten geen suiker (behalve af en toe als ik bakte) en aten maximaal twee of drie keer per week vlees en vis (biologisch en van de beste kwaliteit die we ons konden veroorloven). Ik moet echter toegeven dat eieren en zuivel vaste onderdelen van ons dieet waren. Ik beschouwde deze voedingsmiddelen niet alleen als ‘goede bronnen van eiwitten’ in onze vegetarische maaltijden, maar weekenden betekenden meestal een lekker stukje kaas om ons diner op zaterdag af te ronden en op zondag eieren als ontbijt. En toch, ondanks ons ‘evenwichtige’ dieet, had diabetes ons in zijn greep. Mijn man was nu een van de 1,1 miljoen mensen in Nederland bij wie deze verwoestende ziekte was vastgesteld. In een recent rapport van de Universiteit van Maastricht wordt zelfs gewaarschuwd voor een naderende ‘diabetescrisis’ en wordt onthuld dat nog eens 1,4 miljoen mensen pre-diabetes hebben. Wereldwijd lijden naar schatting 530 miljoen mensen aan diabetes en met de huidige obesitasepidemie (ook overgewicht is een belangrijke risicofactor, dus ik durf te stellen dat de cijfers hoger liggen) ziet de toekomst er nog somberder uit. Diabetescomplicaties omvatten blindheid, amputaties, nierfalen en hart- en vaatziekten, wat resulteert in een ongeveer zes jaar kortere levensverwachting! Elke nieuwe diagnose legt een nog grotere druk op onze toch al zo zwaar belaste gezondheidszorg en zorgt ervoor dat er jaarlijks miljarden euro’s aan medische kosten worden besteed. Artsen zijn opgeleid om diabetes te behandelen met medicijnen in plaats van met leefstijlinterventies, maar door alleen op medicijnen te vertrouwen, slagen we er niet in om de onderliggende oorzaak van de ziekte aan te pakken.
Herstellen van diabetes met een plantaardig dieet: Voeding als medicijn
Uit een onderzoek dat in 2019 door The Lancet Planetary Health werd gepubliceerd, bleek dat voeding grotendeels, zo niet helemaal, ontbreekt in medische onderwijsprogramma’s, niet alleen in de VS maar ook in Europa. Het goede nieuws is dat plantaardige diëten bijzonder effectief zijn in het voorkomen, beheersen en zelfs omkeren van diabetes type 2 door het verbeteren van de insulinegevoeligheid en het bevorderen van gewichtsverlies. En hoewel plantaardige diëten diabetes type 1 (een auto-immuunziekte) niet kunnen omkeren, kunnen ze de behoefte aan insuline wel aanzienlijk verminderen. Na het bestuderen van het onderzoek van artsen zoals T. Colin Campbell, Neal Barnard en Michael Greger, waren we getuige van opmerkelijke resultaten door de kracht van plantaardige voeding. We verloren allebei moeiteloos gewicht en mijn man keerde zijn diabetes binnen twee maanden om – zonder de rollercoaster van dure geneesmiddelen en hun lange lijst van bijwerkingen.
De Oorzaak
Diabetes wordt voornamelijk veroorzaakt door een verstoring in het vermogen van het lichaam om de bloedsuikerspiegel te beheersen als gevolg van insulineresistentie. Normaal gesproken helpt insuline (een hormoon dat door de alvleesklier wordt vrijgegeven) glucose de cellen binnen te dringen om te worden gebruikt voor energie, maar in het geval van insulineresistentie reageren de cellen minder goed op insuline, waardoor er een overschot aan glucose in de bloedbaan achterblijft. Dit leidt tot constant hoge bloedglucosewaarden. De belangrijkste oorzaak van insulineresistentie is vetvergiftiging, of de overmatige ophoping van vetten in spiercellen en de lever, die niet bedoeld zijn om grote hoeveelheden vet op te slaan. Talrijke onderzoeken, die teruggaan tot begin 1900 en waarnaar wordt verwezen in baanbrekende boeken zoals The China Study van T. Colin Campbell (een van de meest uitgebreide studies over voeding, die duidelijk de gevaren aantoont van een dieet met veel dierlijke eiwitten en de voordelen van planten), Neal Barnard’s Program for Reversing Diabetes en Mastering Diabetes van Cyrus Khambatta PhD en Robby Barbaro MPH, hebben aangetoond dat overmatige vetconsumptie een belangrijke risicofactor vormt voor het ontwikkelen van diabetes. Door een ‘sleutel en slot’ analogie te gebruiken, kunnen we dit proces in eenvoudige termen uitleggen. Zie insuline als de ‘sleutel’ die ervoor zorgt dat glucose de cellen kan binnendringen. Bij type 2-diabetes verstopt vet (bekend als intramyocellulair lipide, dat zich na verloop van tijd in de cellen ophoopt) het slot, waardoor glucose de cellen niet in kan en vrij in het bloed kan circuleren. Daarom is het logisch dat door het vet uit de cellen te spoelen, insuline weer goed kan werken, waardoor glucose kan binnendringen en de bloedsuikerspiegel stabiliseert. Niet alle vetten zijn echter gelijk. Verzadigde vetten, die vooral voorkomen in dierlijke producten, zijn vooral problematisch omdat ze eerder insulineresistentie veroorzaken dan onverzadigde vetten die voorkomen in volledig plantaardig voedsel zoals noten, zaden, olijven en avocado’s, zoals wordt uitgelegd op NutritionFacts.org (een non-profitorganisatie opgericht door Dr. Michael Greger, die wetenschappelijk onderbouwd bewijs levert over de nieuwste voedingsonderzoeken). Als diabetes eenmaal is vastgesteld, wordt echter geadviseerd om alle vetten (inclusief plantaardige oliën) tot een minimum te beperken om de ziekte om te keren.
Herstellen van diabetes met een plantaardig dieet: Koolhydraatarm is niet de oplossing
Weten dat vet de boosdoener is van insulineresistentie is een sterk argument waarom koolhydraatarme of ketogeen diëten op de lange termijn niet werken voor de behandeling van diabetes en in feite ” olie op het vuur is”, zoals Greger zegt in deze onthullende video. Als je insulineresistent bent, kan je lichaam niet goed omgaan met koolhydraten. Eet een banaan, een bord pasta of ander koolhydraatrijk voedsel en je insulineniveau schiet omhoog. Hoewel het weglaten van deze voedingsmiddelen in een koolhydraatarm dieet natuurlijk de bloedsuikerspiegel zal verlagen, wordt het probleem met deze aanpak niet behandeld, maar juist verergerd. Waarom? Omdat, zo merkt Greger op, deze diëten “het symptoom – hoge bloedsuikers – verwarren met de ziekte, die koolhydraatintolerantie is.”Dit wordt hier ook uitgelegd door Dr. Neal Barnard (voorzitter van de Physicians Committee for Responsible Medicine). Helaas hebben veel diabetici een misplaatste angst voor koolhydraten, maar de waarheid is dat als we niet langer insulineresistent zijn, we van koolhydraten kunnen genieten zonder ons zorgen te hoeven maken dat onze bloedsuikerspiegel stijgt. Complexe koolhydraten, die langzamer worden verteerd en niet de sterke pieken in de bloedsuikerspiegel veroorzaken die enkelvoudige suikers veroorzaken, zitten in volle granen, peulvruchten, fruit en groenten. Ze zijn essentieel voor een gezond dieet en een bron van noodzakelijke voedingsstoffen en vezels, die helpen om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Natuurlijk hebben koolhydraatarme diëten die vol zitten met vet en een tekort aan vezels, naast het niet behandelen van diabetes, de potentie om te leiden tot een groot aantal andere ziekten, zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en kanker.
Het zit niet allemáál in de genen
En hoe zit het met de genen? Zijn die alleen verantwoordelijk? Hoewel wordt aangenomen dat genetische aanleg de belangrijkste risicofactor is voor het ontwikkelen van diabetes, moeten we de rol van levensstijlkeuzes niet onderschatten. Het bewijs is dat eeneiige tweelingen weliswaar dezelfde genetische opmaak hebben, maar dat als de een diabetes type 1 ontwikkelt, de ander minder dan de helft minder kans heeft om de ziekte te krijgen. Bij diabetes type 2 is het risico bijna 75%. De verklaring is waarschijnlijk te vinden in omgevingsfactoren, aangezien families meestal dezelfde eetpatronen en bewegingsgewoonten hebben. Interessant genoeg hebben tweelingstudies zoals deze, waarbij gekeken werd naar de effecten van een plantaardig dieet versus een ‘gezond’ omnivoor dieet, aangetoond dat een plantaardig dieet over het algemeen een significant cardiometabolisch voordeel biedt.
Voorkomen en herstellen van diabetes met een plantaardig dieet
Het volgen van een plantaardige levensstijl helpt niet alleen bij het voorkomen, beheersen en zelfs omkeren van diabetes type 2, maar verbetert ook de algehele gezondheid. Een plantaardig dieet wordt in verband gebracht met een lagere body mass index (BMI), minder ontstekingen en een beter cholesterolgehalte. De principes van plantaardig voedingspatroon voor het omkeren van diabetes houdt in dat je je richt op het consumeren van onbewerkte plantaardige voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, volle granen, peulvruchten, noten en zaden, terwijl je dierlijke producten en bewerkte voedingsmiddelen minimaliseert of elimineert. De overstap naar plantaardig koken kan in het begin misschien intimiderend lijken. Als liefhebbers van eten en wijn dachten we er in eerste instantie ook zo over, maar wat we tijdens onze reis ontdekten is dat het plantaardige universum een ongelooflijke variëteit aan smaken, texturen en culinaire mogelijkheden biedt die onze maaltijden spannender en bevredigender maken dan ooit. Plantaardige kookboeken bieden een schat aan inspiratie, maar je kunt ook je skills verbeteren en de basisprincipes van koken zonder dierlijke producten onder de knie krijgen door workshops of een cursus te volgen zoals de Masterclass Taste and Texture van de Vegan Academy. Deze cursus is speciaal op maat gemaakt voor iedereen die een betere plantaardige kookkunstenaar wil worden (beginner of gevorderde) en bestaat uit zeven lessen waarin essentiële zaken aan bod komen, zoals de juiste producten in je voorraadkast, de chemie van het koken, technieken om de smaak van je plantaardige ingrediënten te verbeteren en nog veel meer. Inbegrepen zijn 35 verrukkelijke recepten met alles van een basis groentebouillonpasta tot cashew-‘kaas’.
Je hoeft niet af te zien
Een van de belangrijkste factoren bij het beginnen en volhouden van een plantaardig dieet is beseffen dat het niet gaat om afzien. Terwijl onze doordeweekse menu’s bestaan uit volledig plantaardig voedsel, eet ik in het weekend met plezier een veganistische ‘steak’-frites of een aromatische Daube de ‘boeuf’ met een goed glas rode wijn en misschien een stukje ambachtelijke vegan kaas om het af te maken. Recepten zoals die van de Vegan Academy bewijzen dat meer plantaardig eten niet alleen makkelijk is, maar ook ongelooflijk lekker. Je kunt je dag bijvoorbeeld beginnen met roerei van silken tofu op volkoren toast. De lunch kan een verrukkelijke linzensoep zijn. Als avondeten kun je genieten van een kleurrijke traybake met seizoensgroenten. In de stemming voor een zoete traktatie? Probeer dan deze verrukkelijke banaan-walnoot muffins. Een knabbeltje bij je glas champagne? Met deze blini met linzenkaviaar zit je altijd goed. Zorg ervoor dat boodschappen doen een heerlijk avontuur vol culinaire inspiratie wordt door ook boerenmarkten te bezoeken en lokale producten van het seizoen te kopen. Ga vervolgens naar je plaatselijke supermarkt of natuurvoedingszaak voor basisproducten zoals volle granen, peulvruchten en specerijen.
Herstellen van diabetes met een plantaardig dieet: Vetarm en BEWEEG!
Als de diagnose diabetes al is gesteld, is het essentieel om ervoor te zorgen dat vet niet meer dan 15% van je totale dagelijkse calorie-inname uitmaakt. Koken met zo min mogelijk tot geen toegevoegde vetten kan door anti-aanbak kookgerei te gebruiken, een olieverstuiver gebruiken om een miniem laagje olie in de pan te spuiten voor het bakken en door te kiezen voor bakken of stomen in plaats van frituren. Om vet te vervangen bij het maken van baksels kun je overwegen om geprakte bananen, appelmoes of andere vruchtenmoes te gebruiken. Het belangrijkste is balans. Als je een recept met olie maakt voor het avondeten, zorg er dan voor dat het ontbijt en de lunch heel vetarm zijn – en ga na het eten wandelen! Regelmatige lichaamsbeweging is essentieel als aanvulling op veranderingen in je dieet om je bloedsuikerspiegel onder controle te houden, omdat lichaamsbeweging de gevoeligheid voor insuline en de algehele metabolische gezondheid helpt verbeteren. Zelfs een wandeling na de maaltijd kan bijzonder gunstig zijn, omdat het helpt de bloedsuikerspiegel te stabiliseren door de glucoseopname door de spieren te verbeteren.
Kennis is kracht
Als je meer wilt weten over de voordelen van een plantaardig dieet, dan zijn er nog veel meer informatiebronnen beschikbaar dan de bronnen die hier al genoemd zijn. De PLANTSTRONG podcast biedt inzichten van experts en inspirerende verhalen van mensen die hun gezondheid hebben verbeterd door plantaardig te eten. Op Instagram bieden accounts zoals Mastering Diabetes en Type 2 Diabetes Revolution dagelijkse tips, recepten en motiverende inhoud die specifiek gericht is op het beheren en omkeren van diabetes door middel van voeding. Daarnaast bieden de Forks Over Knives website en documentaire uitgebreide informatie over de voordelen van een plantaardig dieet. Je reis naar een betere gezondheid begint vandaag. Stel jezelf in staat om de conventionele aanpak van diabetesbehandeling uit te dagen en neem de controle over je gezondheid. Ontdek de transformerende mogelijkheden van een plantaardig dieet. En, nog belangrijker, omarm de hoop dat levensstijlgerelateerde ziekten zoals diabetes overwonnen kunnen worden zonder afhankelijk te zijn van medicijnen.
Disclaimer: Dit artikel is geschreven op basis van mijn onderzoek en ervaring met het herstellen van de diabetes type 2 bij mijn man door middel van een plantaardig dieet. Ik ben geen medische professional en ik adviseer je om het wetenschappelijk bewijs te lezen en je eigen weloverwogen beslissingen te nemen.
